Boeken verslonden in juli

Als ik vroeger niet Jack Kerouac en Mark Z. Danielewski had gelezen, dan zou ik "Ulysses" waarschijnlijk een draak van een boek vinden. Beide schrijvers halen duidelijk hun mosterd bij James Joyce. De onverklaarbare zinnen en het jongleren met woorden en hun klanken in "Only Revolutions" van Danielewski, en de stream of consciousness die Kerouc in zijn "On the Road" en "Lonesome Traveler" steekt, bevatten dezelfde schrijfstijl die Joyce gebruikt voor de wandeling door Dublin van Leopold Bloom en Stephen Dedalus. Een naam die refereert naar de ontwerper van het oude labyrint in Knossos. De kern uit "Ulysses" halen is immers net zo ingewikkeld als ontsnappen aan de Minotaurus. Joyce heeft speciale manieren om zijn teksten te schrijven. Bij dialogen is het niet altijd duidelijk wat de personages zeggen, en wat de verteller zegt. Hij gebruikt immers geen aanhalingstekens. En waar in modernere boeken de gedachten van een personage meestal cursief gedrukt staan, maakt Joyce geen onderscheid en lijkt het dus alsof hij de derdepersoons en eerstepersoons vertelperspectieven de hele tijd door elkaar gooit. De tijdspanne waarin het boek zich afspeelt, zou overeen moeten komen met de leestijd ervan, zijnde 24 uur. Mijn tempo lag echter op 10 pagina's per half uur, dus in totaal kom ik aan 34 uur leestijd, omdat ik zoveel extra tijd stak in het proberen te ontcijferen van de tekst, zonder al te veel wijzer te worden spijtig genoeg. De begrafenis van Dingam, discussies over Shakespeare, het hele boek zit vol gespreksonderwerpen die de personages oneindig bezig houden. Soms is de tekst terug leesbaar, even later vervalt Joyce weer in wat lijkt op willekeurige woorden in een willekeurige volgorde zetten om willekeurige zinnen te maken. Eén hoofdstuk is puur surrealisme, wat me deed denken aan de rechtbankscène uit "Alice in Wonderland". Geschreven in de stijl van een script met aanwijzingen voor de acteurs, krijgt het personage Leopold Bloom daar om de paar bladzijden een ander kostuum aangemeten, en verandert hij zelfs op een bepaald punt van geslacht. Ik was op voorhand gewaarschuwd dat dit een moeilijk boek ging worden. Maar ik dacht dat het gewoon een saai verhaal ging zijn over een handvol personages die door Dublin wandelen. Ik verwachtte tenminste nog een verhaal. Maar als hier een verhaal in zit, dan gaat het me volledig boven het hoofd. Door dit boek proberen te lezen, voel ik me terug analfabeet, of alsof het de eerste keer is dat ik met de Engelse taal in contact kom. Het is een meesterwerk alleen omdat Joyce zoveel werk heeft gestoken in de fabricage ervan. Zoals een houtsnijder die uit een blok een heel gedetailleerd, realistisch, levensecht beeld snijdt. Alleen spijtig dat "Ulysses" niet zo'n lust voor het oog is als de boekenreeks "The Familiar" van Danielewski.

Na "Ulysses" was het hoog tijd voor wat pure ontspanning, en alvorens een nieuw boek open te slaan, zocht ik mijn toelaas in de graphic novels van "The Walking Dead". Een tijdje terug heb ik de eerste tien gelezen, nu kwamen de volgende vijf aan de beurt. En de eerste daarvan viel nog mee, maar de andere verloren wat aan spanning en intensiteit. Het gezelschap heeft Alexandrië bereikt, en de grote inval van zombies, dat resulteert in een ooglapje voor Carl, en Rick die daarna op rampage gaat, had niet zo'n groot effect op papier als op het scherm; dat is nog steeds mijn lievelingsscène.

Hoewel de toon van "Hag-Seed" heel verschillend is van "Het Verhaal van de Dienstmaagd", heeft Margaret Atwood toch een literaire schat geschapen. Neem elke film over een vervangleerkracht die een klas delinquenten manieren bijbrengt, voeg Shakespeare toe niet alleen in inhoud maar ook als analogie, mix er een goede dosis humor onder en je hebt het verhaal van Felix Philipps, ontslagen theaterregisseur, die wraak wil nemen. Het geheel toont luchtig, met personages die eerder karikaturaal zijn. Tot je beseft dat ze een spiegelbeeld hebben dat er verschillend uitziet. Het is niet moeilijk om te bepalen welke personages gebaseerd zijn op die uit "The Tempest". Atwood leert ons hoe we naar dit stuk van Shakespeare moeten kijken, doordat Philipps dit aan de gevangenen leert. Op die manier komt het verhaal over als redelijk simpel, en Felix Philipps als een kinderachtig, onvolwassen ettertje dat denkt een ingenieus plan te hebben, maar eigenlijk gewoon zielig is. We gaan met hem mee in ons enthousiasme. Atwood houdt zich in, met zeer weinig beschrijvingen van personages en omgevingen. We lezen meer vanop afstand daardoor, we zitten niet volledig in een complete en gedetailleerde wereld. De actiescènes zijn te komisch en slapstick. De uitvoering van het plan is wat stuntelig, en de antagonisten van Felix komen hier ook niet zo geloofwaardig over, met dialogen die niet natuurlijk menselijk zijn maar eerder gefabriceerd in functie van het verdere verloop van het verhaal. Een groot contrast met de solide personages in "Het Verhaal van de Dienstmaagd".

Een veel fijnere Joyce om te lezen dan James! "The Music Shop" van Rachel Joyce is wat ik eigenlijk verwachtte van "The Best of Adam Sharp" van Graeme Simsion. Joyce vertelt een hartverwarmend verhaal, maar toch haalt ze niet de kwaliteit van de boeken rond personages Harold Fry en Queenie Hennessey. Het speelt minder fel in op de emoties. Waar het leven van Harold en Queenie een meer landelijk karakter had, is dat van de personages in dit boek meer stedelijk. De personages rijzen ook niet hoog boven een karikatuur uit. Het is een verhaal over twee mensen die van elkaar houden maar dit niet willen toegeven omdat ze ook niet tevreden zijn met zichzelf en dus niet geloven dat ze elkaar waard zijn.  Een dun liefdesverhaal, maar inhoudelijk heel informatief wat betreft de muziek die de revue passeert. Met achtergrondinformatie over de componisten van klassieke stukken, met analyses van wat er precies te horen is tussen de muzieknoten door en wat de betekenis daarvan is. Als op het kantelpunt van het verhaal het ergste wat kan gebeuren effectief gebeurt, worden de personages uit elkaar gerukt en plots zijn we 20 jaar later. Daarmee verandert ook het vertelperspectief van de man naar de vrouw. En zij leidt ons naar het einde van het boek, in een haastig tempo. Een bombastisch einde dat misschien beter werkt op scherm dan in schrift, maar een happy ending dat sommige mensen melig noemen en anderen gewoon lief.