Recensie "De verre voortijd" - Sebastian Barry

☆ ☆ ☆ ☆
De verre voortijd van Sebastian Barry is een prachtig stuk literatuur dat haar geheimen pas heel op het einde prijsgeeft, maar niet allemaal!

Tom Kettle is een gepensioneerd politieman in de regio van Dublin, Ierland. Hij leeft teruggetrokken in een appartement, in een bijgebouw van een kasteel. Naast hem woont een cellist, en in het torenappartement een jonge moeder met haar zoontje. De huisbaas werkt dagelijks in de omringende tuin.

Op een dag bellen twee actieve politiemannen bij Tom aan. Ze willen een oude zaak waar hij bij betrokken was, afhandelen. Ze vragen hem om advies. Dit is de kleine sneeuwbal die de rustige negen maanden na zijn pensioen uiteindelijk als een hele lawine zal overspoelen.

Want de zaak gaat over kindermishandeling. De seksuele versie. Pedofiele priesters zelfs. Maar daar stopt het niet bij. Want de zaak blijkt voor Tom veel persoonlijker te zijn dan de andere politiemannen denken.

Sebastian Barry kruipt volledig in het hoofd van Tom Kettle. Wat vooral heel goed naar voor komt, is Toms liefde voor zijn vrouw June, en die voor zijn kinderen. Dit zijn stukken geschreven uit het hart. De liefde en het smart spatten uit de pagina's. Barry heeft veel aandacht voor de omgeving, de natuur, de elementen, eten en drinken, dieren, planten, landschappen, kleuren, materialen... In de beste literaire werken zitten verwijzingen naar deze zaken naadloos verweven, en De verre voortijd is geen uitzondering.

Het is misschien typecasting, maar tijdens het lezen zag ik de hele tijd de acteur Brendan Gleeson voor me in de rol van het hoofdpersonage. Tom Kettle staat er dan ook, en we leven de hele tijd met hem en zijn morele dilemma's mee. Na verloop van tijd komen we nog meer over zijn mentale toestand te weten, wat puur medelijden opwekt. Deze dingen worden ook niet verklaard, ze zijn er gewoon, wat ook normaal is daar we volledig in zijn hoofd zitten. Maar het zorgt zeker voor een extra dimensie in zijn verhaal, en maakt het zelfs wat mysterieus.

Dit is het eerste boek dat we zullen bespreken in de onafhankelijke leesclub van Kaat Vrancken, die op 7 oktober gepland staat. Ik ben benieuwd welke discussies dit zal teweegbrengen!

Recensie "Dagboek van een Geisha" - Arthur Golden

☆ ☆ ☆ ☆

Non-fictie als fictie als non-fictie, dat is misschien de beste manier om Dagboek van een Geisha van Arthur Golden te omschrijven. Ongetwijfeld heeft Golden genoeg research gedaan om het werkelijke leven van een geisha zo waarheidsgetrouw mogelijk over te brengen. Zo biedt hij ons een mooi, fictief verhaal aan. Dat hij dan weer verpakt als non-fictie, meer bepaalde de echte memoires van een geisha.

Het boek begint met het voorwoord van een fictieve memoiren-schrijver, die de rest van het boek een beetje kadert. Daarna komt Sayuri zelf aan het woord. Zij dicteerde haar hele verhaal, vaak in heel mooie en lyrische zinnen, met opmerkingen en beschrijvingen die je zou terugvinden in Japanse haiku's. Golden heeft heel veel aandacht voor de natuur, en dat is dan ook een hoofdelement van die speciale dichtvorm.

Ik vind het wel spijtig dat ik na het lezen van het boek nog steeds niet goed weet wat een geisha precies is. Ik kan alleen mijn persoonlijke indruk geven.

Een geisha is een soort statussymbool. Ze kunnen ingehuurd worden om aanwezig te zijn op allerlei evenementen, als een soort gastvrouw maar dan meer in de vorm van gezelschapsdame. Stel je een beetje voor hoe Miss België overal actes de presence geeft, lintjes doorknipt, en weet ik veel wat nog allemaal. Alles wat de geishas hiermee verdienen, gaat naar hun okiya, het huis waar ze wonen, een beetje hun agentschap zeg maar, waarmee de kosten van hun opleiding - hun studentenlening, als het ware - wordt terugbetaald.

Er zijn echter ook donkere kantjes aan. Bij de start van het boek is het 1929 en wordt Sayuri samen met haar zus weggehaald bij haar familie. Verkocht, eigenlijk. Sayuri zelf komt in een okiya terecht, een soort geisha-trainingscentrum, maar haar zus belandt in een andere wijk in de stad in de werkelijke prostitutie. Sayuri moet eerst als een soort dienstmeid werken, en wordt constant getiranniseerd door de belangrijkste geisha in opleiding. Het wordt pas echt erg als Sayuri zelf die eigenlijke opleiding mag starten, maar hoe dan enkele vooraanstaande mannen in de stad een biedingsoorlog starten om de maagdelijkheid van de 14-jarige Sayuri te "kopen". Ondertussen breekt ook de Tweede Wereldoorlog uit, die natuurlijk een grote invloed heeft op het Japanse dagelijkse leven.

Het duurde niet lang bij het lezen van dit boek of Het Verhaal van de Dienstmaagd van Margaret Atwood kwam in me op. Atwood vertelt immers dat alles wat in haar boek staat, vandaag of in het verleden wel ergens ter wereld deel uitmaakt van een bepaalde cultuur. Ik vond heel veel gelijkenissen tussen de geisha-cultuur en dat van de dienstmaagd.

Is het boek de moeite van het lezen waard? Zeker dat, want het is een prachtexemplaar van de literatuur. Allerlei emoties kwamen naar boven. Sommige stukken zijn grappig, andere stukken zijn afgrijselijk tot misselijkmakend. Dagboek van een Geisha is inderdaad wat het zegt: het is het levensverhaal van een kind dat opgroeit tot een jonge vrouw maar de hele tijd slaafs moet luisteren en gedwongen wordt haar lichaam te verkopen. Als oude vrouw kijkt Sayuri terug op dit leven, maar bij mij ontbrak er een soort van conclusie aan het boek. Alles wat we lezen is immers de normale gang van zaken in die cultuur in die tijd.