Boeken verslonden in januari

Ik ben het jaar gestart met het uitlezen van "Shuggie Bain" van Douglas Stuart. In december in begonnen, maar het was een net te grote opgave om het vóór de jaarwisseling dicht te klappen. Het boek is een pure brok ellende maar een heel toegankelijk geschreven verhaal over verslaving, liefde, respect, opvoeding en armoede. Stuart schreef 32 uitgeverijen aan voordat Grove Atlantic zijn manuscript accepteerde en het hem zelfs de Man Booker Prize opleverde. Agnes probeert haar plek in het leven te zoeken maar wordt geveld door een drankverslaving. Ze maakt de ene fout na de andere, en op de momenten waarop ze haar leven eindelijk op de rails begint te krijgen, doet haar omgeving haar best om haar er weer van af te duwen. Haar jongste zoontje Shuggie verafgoodt haar en zal alles voor haar doen om haar "beter" te maken, terwijl hij worstelt met zijn eigen anders-zijn.

Met "The Colorado Kid" van Stephen King was het tijd voor wat pure ontspanning.  Twee tieners vinden een man op het strand. Hij is dood, heeft geen identificatie bij en niemand weet hoe hij daar komt. Twintig jaar later is het voorval geklasseerd als een onverklaarbaar mysterie. Stephanie, een jonge twintiger, werkt als stagiaire bij de plaatselijke krant. De vaste redacteuren vertellen haar over oude, onverklaarbare mysteries en doen het hele verhaal - dat geen verhaal is - uit de doeken. Het leuke aan echte mysteries is net het feit dat het mysteries zijn en geen conclusie hebben. Een verklaring, al of niet verzonnen, zou de magie van het mysterie teniet doen, en iedereen zou het verhaal daarna gewoon vergeten. Echte mysteries triggeren de fantasie en blijven zo in leven, en worden doorverteld van generatie op generatie. En dat is ook de magie van een goed verhaal.

Het derde boek, "De Vergeving" van Tim Griggs, kreeg een plekje in onze boekenruilkast. Matthew Silver is een bekende zanger met cliché huwelijksproblemen. Zijn vrouw wil er de stekker uit trekken en confronteert hem op een avond rond Kerstmis. Hij vertrekt met zijn twee dochters en verongelukt. Het is een boeiend boek omdat het vooral rond de personages draait, maar soms kan het een beetje aanslepen. Het is een traag verhaal met weinig actie, het is zeker geen thriller. Het leest gedeeltelijk als een politieverhaal - hoofdpersonage Sam Cobb is dan ook inspecteur - maar het draait niet zozeer om het onderzoek naar een man die met zijn auto en twee kinderen per ongeluk de Thames inrijdt, maar om hoe de andere personages hierop reageren.

Ik sloot de maand januari af met "Piranesi" van Susanna Clarke. Deze keer geen historische roman verweven met fantasy en magie. We lezen de dagboeken van Piranesi waarin hij een enorm gebouw beschrijft met honderden of misschien zelfs duizenden ruimtes gevuld met standbeelden. Clarke gebruikt populaire wetenschap om het bestaan van dit Huis te verklaren. Als lezer begin je zelf verklaringen te zoeken en de identiteit van de verteller te ontrafelen. Het wordt bijna een misdaadverhaal waar we op zoek gaan naar de dader. Analyserende geesten zullen aan het einde misschien ook zeggen dat het Huis helemaal niet echt was, dat Piranesi vast zat in zijn eigen hoofd. Maar ik vind het toch romantischer om het verhaal te nemen zoals het verteld wordt.

Recensie "Piranesi" - Susanna Clarke

* * * 
Hou vol als je "Piranesi" van Susanna Clarke leest. Het boek begint met een stortvloed aan beschrijvingen van een enorm gebouw met honderden of misschien zelfs duizenden ruimtes gevuld met standbeelden. Het is even wennen aan de obsessieve wijze waarop het hoofdpersonage alles catalogiseert; hij nummert alle ruimtes in functie van de windrichtingen. In dagboekstijl vertelt hij ons alles wat hij ziet en meemaakt. Eigenlijk heb je een plattegrond van dat "huis" nodig om het allemaal goed te kunnen volgen, maar in principe is dit niet echt nodig. Probeer er gewoon in mee te gaan en het wordt snel veel beter.

Na 80 pagina's duiken er namelijk enkele mysteries op die het boek eindelijk interessant maken. Clarke gebruikt populaire wetenschap om het bestaan van het Huis te verklaren. Als lezer begin je zelf verklaringen te zoeken en de identiteit van de verteller te ontrafelen.

Stilistisch is er ook wel iets aan de hand. Het Hoofdpersonage duidt de meeste zelfstandige naamwoorden aan met een Hoofdletter, zoals in het Duits. Dit vraagt ook wat Gewenning, maar tegen het Einde aan merk je het niet meer.

Je vraagt je misschien af waarom Clarke er 16 jaar over deed om een boek te publiceren dat qua volume slechts 1/3 van haar vorige boek is. Maar als je kijkt naar de chronologie van de gebeurtenissen is de structuur van het verhaal een pak ingewikkelder maar wel op een toffe manier verteld, via flashbacks in oudere dagboeken. De setting is immers te beperkt om er veel meer mee te doen.

Vergeleken met "Jonathan Strange & Mr Norrell" vind ik het toch een teleurstellend verhaal. Het is deze keer geen historische roman verweven met fantasy en magie. Het is eerder een science-fiction verhaal verweven met... tja, symboliek rond depressie is hoe ik het best kan omschrijven. Analyserende geesten zullen aan het einde misschien ook zeggen dat het Huis helemaal niet echt was, dat Piranesi vast zat in zijn eigen hoofd. Maar ik vind het toch romantischer om het verhaal te nemen zoals het verteld wordt.

Recensie "De Vergeving" - Tim Griggs

* * * 
Boekenruilkast Literaliefde is een goed verhaal rijker. Tim Griggs schreef "De Vergeving" (oorspronkelijke titel "Redemption Blues"). Het verhaal speelt zich af in de omgeving Oxford-Londen in Engeland, in de jaren '90. Matthew Silver is een bekende zanger met cliché huwelijksproblemen. Zijn vrouw wil er de stekker uit trekken en confronteert hem op een avond rond Kerstmis. Hij vertrekt met zijn twee dochters en verongelukt.

Het boek leest gedeeltelijk als een politieverhaal - hoofdpersonage Sam Cobb is dan ook inspecteur - maar het draait niet zozeer om het onderzoek naar een man die met zijn auto en twee kinderen per ongeluk de Thames inrijdt, maar om hoe de andere personages hierop reageren. Zijn vrouw blijft achter met één overlevende dochter die nog op het nippertje gered werd. Inspecteur Sam Cobb zelf kampt ook met een persoonlijk verlies uit zijn verleden en wil eigenlijk stoppen bij de politie en op de boerderij van zijn vader blijven, maar blijft dicht betrokken bij het meisje en worstelt de hele tijd met conflicterende gevoelen.

Het is een boeiend boek omdat het vooral rond de personages draait, maar soms kan het een beetje aanslepen. Het is een traag verhaal met weinig actie, het is zeker geen thriller, en hoewel het hier en daar best mooi taalgebruik heeft, is het ook niet echt literair. Het bengelt er overal wat tussenin, maar dat wil niet zeggen dat het niet de moeite is. Als lezer ben je echt wel benieuwd wat er van alle personages gaat komen.

De personages wisselen elkaar af per hoofdstuk, en zelfs in hetzelfde hoofdstuk is er soms een verandering van perspectief, netjes afgebakend door een witregel zoals het hoort. Hoewel de climax wat voorspelbaar was, bleek de uiteindelijke keuze van het hoofdpersonage toch het tegenovergestelde van wat ik verwachtte. Op de cover staat "een schitterende roman over de kracht van liefde die zelfs het grootste verlies kan verzachten". Een beetje overdreven, en te zoetsappig voor de werkelijke inhoud van het boek. Het blijft wel een diepmenselijk verhaal waarvan de personages zeker herkenbaar zijn.

Recensie "The Colorado Kid" - Stephen King

* * * *
Soms krijg je niet alle antwoorden. In het echte leven geraakt ook niet elke moordzaak of verdwijning opgelost. Als je dat in het achterhoofd houdt wanneer je "The Colorado Kid" van Stephen King leest, dan ben je klaar voor een geweldig verhaal dat volgens de personages zelf niet echt een verhaal is.

Op 24 april 1980 vinden twee tieners, Nancy Arnault en Johnny Gravlin, een man op het strand van het kusteiland Moose-Lookit in de Amerikaanse staat Maine. Hij is dood, heeft geen identificatie bij en niemand weet hoe hij daar komt. Twintig jaar later is het voorval geklasseerd als een onverklaarbaar mysterie. Stephanie, een jonge twintiger, werkt als stagiaire bij de plaatselijke krant. De vaste redacteuren vertellen haar over het fenomeen waarbij de media soms oude, onverklaarbare mysteries opnieuw oprakelen, maar hoe dit bij de zaak van de Colorado Kid nooit zal gebeuren, omdat die te ingewikkeld is, teveel wild cards bevat en niet simpel uit te leggen valt. Uiteraard doen de twee mannen haar het hele verhaal - dat geen verhaal is - uit de doeken.

Stephen King schreef dit verhaal nadat hij werd benaderd door de oprichter van de boekenreeks Hard Case Crime om een opiniestuk te schrijven over deze poging om de pulp fiction uit de jaren '40 en '50 nieuw leven in te blazen. In plaats van simpelweg reclame te maken voor deze reeks, besloot King er een volledig nieuw verhaal voor te schrijven dat er effectief deel van kon uitmaken.

Na een leuke intro, die de actieve personages voorstelt, begint het verhaal over het gevonden lichaam. Hier is het even opletten geblazen: omdat de personages zelf dit verhaal vertellen, spreken ze in aanhalingstekens. Maar omdat ze ook herhalen wat andere mensen in het verleden zeiden, heb je vaak verschillende aanhalingstekens meteen achter elkaar. Het is dus soms even kijken wie nu precies wat zegt. Maar dat is wat mij betreft het enige minpunt aan dit boek.

Voor de rest valt er niet veel te vertellen. King zegt het zelf het beste in zijn nawoord: het leuke aan echte mysteries is net het feit dat het mysteries zijn en geen conclusie hebben. Een verklaring, al of niet verzonnen, zou de magie van het mysterie teniet doen, en iedereen zou het verhaal daarna gewoon vergeten. Echte mysteries triggeren de fantasie en blijven zo in leven, en worden doorverteld van generatie op generatie. En dat is ook de magie van een goed verhaal.

Recensie "Shuggie Bain" - Douglas Stuart

* * * *

Verslavingen zijn raar. Ze zijn meer dan simpele gewoontes. Een verslaving kwetst jezelf en/of anderen, lichamelijk of mentaal. Je kunt verslaafd zijn aan chips of aan chocoladekoeken. Als je dan hoort dat je cholesterolgehalte omlaag moet, dan laat je ze liggen en om toch aan je gewoonte te voldoen om 's avonds in de zetel nog iets te knabbelen, eet je druiven, rijstwafels of speltkoeken. Soms wil je alle verantwoordelijkheden eens aan de kant schuiven en een televisieserie bingen of computerspellen spelen tot 's avonds laat. Maar die vrijetijdsbestedingen zuigen je naar binnen, want zodra je moet stoppen, voel je je slechter dan wanneer je eraan begon en het enige waar je aan kan denken, is hoe snel je je volgende sessie kunt houden, en vergeet het huishouden of je werk maar. Zelfs vakantie nemen is een beetje verslavend. Je geraakt er zo snel aan gewoon, en je eerste nieuwe werkdag kijk je melancholisch terug naar de afgelopen dagen van vrijheid en fantaseer je over je pensioen decennia in de toekomst. Verslavingen zijn raar, want op het moment zelf zorgen ze wel voor het grootste genot, en soms zijn het ook best onschuldige dingen. Het is de overdaad die ons de das omdoet, wanneer we vergeten aandacht te schenken aan de mensen rondom ons, wanneer we de echte wereld beginnen te verwaarlozen en alleen nog maar vastzitten in die kleine wereld in ons eigen hoofd.

Mijn eerste uitgelezen boek in 2022 is "Shuggie Bain" van Douglas Stuart. Ik ben op 21 december gestart en het boek was uit op 3 januari. Stuart schreef 32 uitgeverijen aan voordat Grove Atlantic zijn manuscript accepteerde en het hem zelfs de Man Booker Prize opleverde. 32 uitgeverijen. Dan heb ik nog een stukje te gaan, want ik heb nog maar 18 afwijzingen verzameld (plus nog vier waarvan ik zelfs nooit reactie heb gekregen).

Het personage Shuggie Bain zelf krijgt pas redelijk laat in het boek een grotere rol te spelen. Meestal bengelt hij wat op de achtergrond terwijl we lezen over zijn ouders die leven in het Glasgow van de jaren '80. De meeste personages praten zoals Ma Flodder in deze Nederlandse vertaling, uitgezonderd Shuggie en zijn moeder Agnes. Agnes probeert haar plek in het leven te zoeken maar wordt geveld door een drankverslaving. Ze maakt de ene fout na de andere, en op de momenten waarop ze haar leven eindelijk op de rails begint te krijgen, doet haar omgeving haar best om haar er weer vanaf te duwen. Haar jongste zoontje Shuggie verafgoodt haar en zal alles voor haar doen om haar "beter" te maken, terwijl hij worstelt met zijn eigen anders-zijn, zoals de mensen in zijn directe omgeving het noemen. Shuggie erft een verzorgd taalgebruik van zijn moeder, waardoor hij al opvalt bij zijn boerse leeftijdsgenoten, maar vertoont ook wat homoseksuele trekjes die het hem helemaal onmogelijk maken om geaccepteerd te worden.

"Shuggie Bain" is een pure brok ellende maar uitgezonderd de dialogen waar je even zelf de foute of ontbrekende (mede)klinkers moet invullen, is het een heel toegankelijk geschreven verhaal over verslaving, liefde, respect, opvoeding en armoede.