Boeken verslonden in december

Iedereen kent de Holocaust van de Tweede Wereldoorlog. "Zulajka opent haar ogen" van Guzel Jachina is een verhaal over een andere, gelijkaardige transgressie tegenover de mensheid, waar weinig aandacht aan wordt besteed: de deportatie van de zogenaamde koelakken, of 'rijke' boeren, naar Siberië begin jaren '30.

Zulajka opent weliswaar drie keer in het verhaal haar ogen, maar ik had moeite de mijne open te houden. Het verhaal gaat niet alleen over Zulajka, wiens man wordt neergeschoten door militairen voordat ze zelf gedeporteerd wordt naar Siberië, maar vooral ook over de schutter in kwestie, commandant Ignatov, die de mensen begeleidt en in leven probeert te houden. Na een verschrikkelijke treinreis, gevolgd door een bootreis, bouwt de groep uiteindelijk een arbeidersnederzetting op de oevers van de rivier de Angara.

Het verhaal kraakt en kreunt aan alle kanten. Dat zijn de twee sleutelwoorden die het meest terugkomen. Daarnaast zijn kleuren heel belangrijk. In de eerste plaats veel zwart, af en toe wit, maar ook smaragdgroen, blauw en paars, en rood en geel. Het zal allemaal wel betekenis hebben, maar zulke zaken gaan mijn verstand nog te boven. "Zulajka" las ik zeker niet voor het plezier. Het kostte me vier weken om door te geraken. Er was veel wat me stoorde. Uitgerekte woorden (bijv. "verge-e-eten") en de vele "!?" na dialogen. Gelukkig waren er ook mooie beschrijvingen van natuur die het boek toch dat extra literaire kantje geven. De lotgevallen van de personages boeide me niet volledig, hoewel de eindscène toch emotioneel was.

Ik heb 4 weken over deze 480 bladzijden gedaan. Alle Russische woorden opgenomen in de twee pagina's tellende verklarende woordenlijst achteraan het boek, komen bijna allemaal voor in het eerste hoofdstuk, dus je hoeft niet het hele boek door iets op te zoeken. Maar het nawoord van de vertaler, met een verklarende geschiedenisles, had van mij gerust als inleiding mogen staan om al wat gebeurt meteen tijdens het lezen beter te kunnen plaatsen.

Soms kruist een boek je pad, totaal onverwachts, en vergeet je waar je mee bezig was. Je opent het en begint te lezen, en je weet meteen dat je het overal naartoe gaat volgen. Je probeert het los te laten maar je kan het niet. Het is het enige waar je aan kunt denken, je blijft er zelfs over dromen, en het voelt alsof het speciaal voor jou geschreven is.

"The Night Circus" van Erin Morgenstern is zo'n boek. Superlatieven genoeg om het te beschrijven. Het is een ongelooflijk en magisch sprookje over dromen, liefde en storytelling. Een boeiende ervaring die je nooit op pauze wil zetten. Mysterieus en verleidelijk. Het verbindt je opnieuw met je kinderlijke verwondering.

Ik kan je niet over het circus vertellen. Je moet er zelf naartoe gaan. Dus koop je ticketje en ga op ontdekking, snuif de sfeer op en laat je verbazen door alle wonderen die de tenten verbergen.

Dit is het laatste boek dat ik in 2018 heb gelezen. Ik had mijn top tien eigenlijk al klaar voor ik hieraan begon. Maar nu ga ik dat lijstje moeten aanpassen, want dit boek blaast zoveel andere boeken uit het water en overtreft bijna alle literaire werken die ik het afgelopen jaar heb gelezen. Erin Morgenstern is geen schrijfster, maar een artieste, een kunstenares die schrijft met verf en sculpteert met woorden.